De stappen naar het Grenspark – Grensparkchallenge

Hoe ziet het proces eruit?

0. Start-up

Samen grenzen verleggen (Januari 2017 – April 2017)

Acht partijen in Vlaanderen en Nederland hebben met elkaar afgesproken om de komende twee jaar te zorgen voor een duurzaam behoud van de bestaande en nieuw te ontwikkelen natuurgebieden in het Schelde-estuarium. Dit is vastgelegd in het projectplan, dat op 26 april 2016 is goedgekeurd door Interreg Vlaanderen-Nederland. Onderdeel van het projectplan is de oprichting van een grensoverschrijdende samenwerkingsentiteit voor het Grenspark Groot-Saeftinghe.

Voorop staat dat we dit samen met alle ‘streekholders’ doen. Startpunt zijn zes intenties die de projectpartners alvast met elkaar delen. Deze werden tijdens de Start-up fase samen bepaald.

6 Intenties voor het Grenspark Groot-Saeftinghe

1. Natuurwaarden

Wij willen de natuurwaarden en de ecologische kwaliteiten van het kerngebied van ongeveer 4.700 hectare groot zodanig beschermen en versterken, dat het uitgroeit tot het grootste brakwaterschor van West Europa. Centraal daarin staan de doelstellingen:
• het herstel van de vogelbiodiversiteit
• optimalisatie van de estuariene natuur
• eco-hydrologisch herstel van de binnendijkse gebieden.

2. Betekenis voor de streek

Het versterken van de natuurwaarden willen wij hand in hand laten gaan met het vergroten van de betekenis voor de streek, aan beide kanten van de grens, rondom het centrale natuurkerngebied. Concreet streven we naar de versterking van:
• de mogelijkheden voor natuurbeleving
• de toeristisch-recreatieve aantrekkingskracht van de streek
• de leefbaarheid van de dorpen
• de duurzaamheid en de biodiversiteit van de landbouw
• de economische vitaliteit en dynamiek.

3. Samen met bewoners en ondernemers

Het Grenspark Groot-Saeftinghe willen we ontwikkelen samen met bewoners en ondernemers in de streek. Dat wil zeggen dat lokale initiatieven die passen bij de hierboven genoemde intenties actief ondersteund zullen worden. Hierbij zoeken we nadrukkelijk naar verbindingen, ook over de grenzen heen.

4. Economische vitaliteit en werkgelegenheid

We streven naar een maximale bijdrage van het Grenspark aan de economische vitaliteit en werkgelegenheid, binnen de randvoorwaarden van de natuur, en naar het beperken van eventuele negatieve economische effecten van natuurontwikkeling, in het bijzonder voor de landbouw. Behalve voor bestaande ondernemers willen we ook ruimte bieden voor nieuwe ondernemers en nieuwe business cases, die passen binnen het toekomstige grensparkconcept.

5. Een passende organisatie

We willen een toekomstbestendig samenwerkingsverband opzetten en daarvoor een passende organisatie inrichten. De projectpartners willen daar ook het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties bij betrekken, om zo het economisch en maatschappelijk draagvlak voor het Grenspark te verbreden. Uitgangspunt is dat er een sluitend businessplan komt voor de werkzaamheden van de nieuwe samenwerkingsentiteit.

6. Sterk merk

We willen het Grenspark Groot-Saeftinghe nationaal en internationaal op de kaart zetten als een sterk merk, met het oog op het aantrekken van extra bezoekers en investeerders. Dit merk moet uitdrukking geven aan de onderscheidende identiteit van het gebied en herkend worden in de streek.

Outputs van deze fase:

Het routeboekje
De intentieverklaring
Start-up 12 januari
Stuurgroep

Een blik op het proces:

1. Identiteit en Positionering

Identiteit en Positionering (Mei 2017 – augustus 2017)

Stap 1 is om met elkaar de identiteit en de kernwaarden van het Grenspark vast te stellen. Wat zijn de onderscheidende kwaliteiten of het unieke DNA van het gebied? Welke kernwaarden horen daarbij? En wat zou het Grenspark kunnen worden? Want het gaat niet alleen om hoe het nu is, maar ook om kansen en wensen voor de toekomst. De identiteit is de basis voor de toeristische positionering en de gebiedsmarketing van het Grenspark en is sturend voor toekomstige activiteiten, ruimtelijke ontwikkelingen en inrichtingsmaatregelen.

Voorop staat dat we dit samen met alle ‘streekholders’ doen. Startpunt zijn zes intenties die de projectpartners alvast met elkaar delen. Deze werden tijdens de Start-up fase samen bepaald.

Verhaallijnen Positionering Niet voor bange mensen

Verhaallijnen

Uiteindelijk wordt de gekozen positionering uitgewerkt in een aantal krachtige verhaallijnen. Dit
zijn als het ware verschillende hoofdstukken of personages in het verhaal van het Grenspark.
Alle grensparkprojecten en verwante ontwikkelingen moeten op verschillende manieren of vanuit verschillende perspectieven dit grotere verhaal vertellen. Enkele voorbeelden van verhaallijnen zijn: de veerkrachtige delta, de mens en het water, het verhaal van de Antwerpse haven, de smaak van het landschap EN sporen van de Tachtigjarige Oorlog.

Positionering

Tijdens een eerste workshop met streekholders vanuit verschillende achtergronden en organisaties zal tot een preciezere definiëring van de identiteit en de kernwaarden worden gekomen. Centraal daarin staat de vraag: wat is echt uniek voor dit gebied en waarin onderscheidt het zich van
andere gebieden? De gezamenlijk benoemde identiteit wordt daarbij ook getoetst aan de markt.
De waarde van het ‘aanbod’ wordt getaxeerd en het onderscheidend vermogen ten opzichte van andere, concurrerende bestemmingen wordt verkend. Tevens zal afstemming plaatsvinden met de gebiedsmarketing voor Zeeland (Land in Zee), Havenland, Geopark Scheldedelta, gemeenten Hulst, Beveren, St Gillis-Waas en Stekene en andere overlappende of aangrenzende gebieden.

Niet voor bange mensen

De uitgevoerde gebiedsanalyse en de foto’s van Theo Baart laten al iets van deze identiteit zien. Groot-Saeftinghe is te typeren als een gebied van contrasten en dynamiek. Door de eeuwen heen heeft het gebied te maken gehad met overstromingen en oorlogen. De verdronken dorpen van Saeftinghe en de restanten van de Staats-Spaanse Linies zijn daar stille getuigen van. De bewoners hebben er een gezond wantrouwen tegen het gezag aan over gehouden, en een hoge mate van zelfredzaamheid. Denk aan de grensoverschrijdende (!) smokkelroutes en de populariteit van streekheld Reinaert de Vos. Bezoekers kunnen hier nog steeds de ongeremde kracht van de natuur ervaren, met direct daarnaast het industriële geweld van de haven. Het is een landschap vol dramatiek, niet bedoeld voor bange mensen. Maar het is ook een fascinerend landschap, dat uitdaagt tot bezoek en volop ruimte biedt voor onverwachte initiatieven en spannende belevingen.

Outputs van deze fase:

De Grensparkidentiteit
2 Workshops met streekholders
Persmoment in juni

Een blik op het proces:

heuvels-met-havenzicht-dominique-tielens

img_4543-2

20170112_13_img_8268

20170112_06_img_7110

img_2833

2. Kansen

Kansen voor de streek (September 2017 – December 2017)

Grensoverschrijdende samenwerking biedt extra kansen voor de natuur, want dieren en planten trekken zich niets aan van grenzen. Door gezamenlijk een grensoverschrijdende natuurvisie op te stellen komt het verzilveren van deze kansen dichterbij en zorgen we voor meer biodiversiteit. Maar het Grenspark biedt ook nieuwe kansen voor natuurbeleving, toerisme, economie en de leefbaarheid van de dorpen. Juist door meer samen te werken kunnen we deze goed afstemmen op de kwetsbare natuurwaarden. Voorop staat dat we dit samen met alle ‘streekholders’ doen. Startpunt zijn zes intenties die de projectpartners alvast met elkaar delen. Deze werden tijdens de Start-up fase samen bepaald.

Verkenning
In diverse gesprekken en op de startbijeenkomst van 12 januari 2017 is een eerste verkenning uitgevoerd naar wensen en ideeën die leven bij de partners, andere betrokken organisaties, enkele ondernemers en bewoners. Tevens is de vraag gesteld: wat zou u kunnen bijdragen aan het Grenspark? De eerste verkenning heeft al een breed scala van kansen in beeld gebracht en aangetoond dat er bij veel streekholders bereidheid is om mee te werken aan de uitvoering. Samenvattend zijn voor een viertal thema’s, die centraal stonden op de startbijeenkomst, de volgende kansen benoemd.

4 clusters van Kansen

Natuur & water Landbouw & dorpen Verbinding stad & haven Erfgoed & cultuur

Kansen voor natuur en water

• maak het grotere verhaal van de delta beter beleefbaar, bijvoorbeeld met een ‘vogelboulevard van internationale klasse’ en spannende natuurbeleving
• benut de kracht van het water als bron van leven en ontwikkel de waardevolle overgangszones tussen land en water, zoet en zout, eb en vloed
• kijk ook naar het water als toeristische en economische transportader
• betrek de lokale ondernemers bij de ontwikkeling en het beheer van de natuur
• verbind de natuur met de menselijke omgeving, in het bijzonder de haven en de landbouwgebieden zodat ook daar de biodiversiteit wordt vergroot
• betrek de jeugd er meer bij, en ook andere doelgroepen die niet vanzelf al aan het woord komen.

Kansen voor landbouw en dorpen

• zorg dat er buiten de echte natuurgebieden ook wat te beleven is en stimuleer de al bestaande kleinschalige initiatieven voor toerisme, streekproducten, verbreding en duurzaamheid
• kies voor een ‘bottom up’ aanpak met boeren en bewoners samen
• benut toerisme als een kans om vergrijzing en krimp tegen te gaan en de leefbaarheid van de dorpen te vergroten
• geef elk dorp een eigen toeristisch profiel, passend bij de historie en de landschappelijke ligging (‘de 8 Scheldedorpen’)

Kansen voor de verbinding met stad en haven

• versterk de recreatieve verbindingen tussen het Grenspark en de haven en de stad, zowel over land als over water, bijvoorbeeld met een watertaxi
• zoek bestuurlijke samenwerking met de haven en de stad Antwerpen, want daar wordt het geld verdiend en daar komen de meeste bezoekers vandaan
• kijk ook naar mogelijke economische relaties en productketens, bijvoorbeeld in de sfeer van biobased economy en voedselproductie
• zorg voor een goede aansluiting bij de ‘citymarketing’ van Antwerpen en de eigen marketing vanHavenland
• betrek ook de stad Hulst bij het Grenspark.

Kansen voor erfgoed en cultuur

• identificeer een aantal krachtige verhaallijnen en verbind deze met elkaar in een overkoepelend gebiedsverhaal
• sluit aan bij de historische identiteit en de iconen van de streek: legendes en sagen, verdronken land, het polderlandschap, militair erfgoed, culinaire tradities
• ontsluit deze met passende voorzieningen en communicatiemiddelen, zoals apps en QR-code
• verbeter de onthaalinfrastructuur met fiets- en wandelpaden, bankjes, bebording en rondleidingen
• organiseer bijzondere activiteiten en publieksevenementen, bijvoorbeeld rond streekproducten
(‘sneukeltochten’), sport (‘Ronde van Saeftinghe’) en eigentijdse kunst
• zorg voor een goede communicatie richting de eigen bewoners: laat hen de verhalen vertellen en gastheer zijn, en zet een eigen omroep op voor het Grenspark
• maak van de Prospersite een centraal onthaalpunt.

Outputs van deze fase:

Kansenkaart
3 thematische ateliers

3. Grensparkconcept

Dichter naar het Grensparkconcept (Januari 2018 – Juni 2018)

Al deze kansen vormen natuurlijk nog geen samenhangend grensparkconcept. Daarvoor zijn nadere uitwerkingen nodig en zullen keuzen gemaakt moeten worden. Hiervoor wordt een aantal werkateliers georganiseerd. Op deze ateliers wordt samen met betrokken ondernemers en organisaties van binnen en van buiten het gebied bekeken wat de mogelijkheden zijn om het Grenspark echt op de kaart te zetten en welke ‘product-marktcombinaties’ het meest kansrijk zijn. De eerder benoemde identiteit en positionering zijn daarvoor leidend. Tegelijkertijd worden de ateliers gebruikt om deze te toetsen en te verrijken, in een open en creatieve dialoog.

Opzet grensparkconcept Keuze

Opzet grensparkconcept

Het grensparkconcept is geen kant-en-klaar marketingplan of inrichtingsplan, maar een globale visie op wat het Grenspark kan en wil zijn, hoe het zich naar buiten toe wil presenteren en welke maatregelen daarbij horen. Het omvat vier samenhangende onderdelen:
1. marketingperspectief: identiteit, kernwaarden, doelgroepen, positionering
2. ruimtelijk perspectief: inrichtingsbehoeften, onthaalconcept, ruimtelijke visie
3. economisch perspectief: waardecreatie, product-marktcombinaties, exploitatiemodel
4. organisatieperspectief: samenwerkingsentiteit, governance, draagvlak

Keuze

Verschillende alternatieve grensparkconcepten zijn nog denkbaar. De stuurgroep zal worden gevraagd hier een keuze in te maken. De bedoeling is om het grensparkconcept medio 2018 door de stuurgroep te laten vaststellen.

Outputs van deze fase:

Drie grensparkconcepten
Expertmeeting
Integratiegroep onthaal en recreatie
Landbouwatelier
Stuurgroepmeeting

Een blik op het proces:

header-grensparkoverleg-patrijs

landbouwatelier

landbouwatelier2

landbouwatelier3

landbouwatelier4

4. Businessplan

Businessplan (juli 2018 – September 2018)

De uitdaging die volgt is om het grensparkconcept in de praktijk te brengen met een passende samenwerkingsentiteit. De vorm is afhankelijk van het gekozen grensparkconcept. Het is niet
de bedoeling dat dit een aparte ‘bestuurslaag’ wordt, met allerlei eigen raken en bevoegdheden. Een mogelijkheid is bijvoorbeeld een praktisch ‘uitvoeringsbureau’ dat de gezamenlijke en grensoverschrijdende visie en doelen helpt realiseren. Voorwaarde is dat de nieuwe organisatie breed gesteund wordt door overheden, ondernemers en bewoners, en dat de financiering duurzaam wordt geregeld, in een solide businessplan. Dit vraagt nog wel de nodige inspanning.

Haalbaarheidsstudie
Welk organisatie- en exploitatiemodel het best past bij het gekozen grensparkconcept zal onderzocht worden in een aparte haalbaarheidsstudie. Een werkatelier met alle (potentiële) samenwerkingspartners maakt hier deel van uit. De te onderzoeken modellen kunnen variëren
van een centrale parkautoriteit met eigen uitvoerende taken voor bijvoorbeeld het natuurbeheer en de recreatie tot een lichte organisatie voor alleen de onderlinge afstemming en de gezamenlijke marketing. In ieder geval moet de samenwerkingsentiteit bijdragen aan een goede verstandhouding tussen de natuurbeheerorganisaties en partijen in de zogenaamde ‘buitenschil’.
Uitgangspunt is dat de samenwerkingsentiteit niet volledig afhankelijk wordt van publiek geld, maar publiek-privaat (of volledig privaat) gefinancierd wordt. Daarom worden in de haalbaarheidsstudie ook verschillende verdienmogelijkheden, exploitatiemodellen en financieringsvormen onderzocht. Uiteindelijk moet het Grenspark niet alleen ecologisch, maar ook economisch (en sociaal) iets op gaan leveren voor de streek. Dat wil zeggen dat bestaande ondernemers extra klanten krijgen of extra producten en diensten kunnen gaan verkopen. En dat ondernemers van binnen en buiten de kans krijgen om nieuwe ‘business cases’ of ‘product-marktcombinaties’ op te zetten.
Businessplan
De resultaten van de haalbaarheidsstudie worden verwerkt in een businessplan. Dit businessplan omvat een omschrijving van het gekozen organisatiemodel, een begroting van de investerings- en exploitatiekosten voor het Grenspark en een financieringsplan. Tevens zijn een implementatieplan en een marketingplan onderdeel van het businessplan.

Outputs van deze fase:

Interviews met ondernemers
Businessplan
Marketingatelier
Stuurgroep

5. Samenwerkingsovereenkomst

Samenwerkingsovereenkomst (Oktober 2018 – Maart 2019)

Op basis van het businessplan zal een samenwerkingsovereenkomst worden opgesteld, waarin de taken en verantwoordelijkheden van de participerende partners, organisaties en ondernemers worden vastgelegd. Hierin zal ook een voorstel voor de gezamenlijke financiering zijn opgenomen.

Deelnemers
Wie de sovereenkomst ondertekenen, hangt af van het gekozen grensparkconcept en organisatie-model. Naast de projectpartners kunnen ook bedrijven en maatschappelijke organisaties meedoen.

Organisatie-advies
Uiteraard is het belangrijk dat er voor alle partners absolute duidelijkheid is over de juridische en financiële consequenties van deelname. Het grensoverschrijdende karakter maakt dat niet eenvoudiger, wel uitdagender. Daarvoor zullen een organisatie-advies en een juridische en financiële toets worden opgemaakt.

Finale afspraken
In de planning is een half jaar uitgetrokken om met alle partners finale afspraken te maken en de samenwerkingsentiteit formeel te installeren. De samenwerkingsovereenkomst moet uiterlijk 31 maart 2019 ondertekend zijn, de einddatum van het Interregproject.

Start typing and press Enter to search